VARŞOVA(PCO) – Macron’un Papa’ya Polonya damgalı kitap vermesinin ardından Polonya’da soru işaretleri oluştu.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Papa Francis’e hediye ettiği antika kitabın üzerinde eski bir Polonya akademik topluluğunun adının yazılı olduğu ortaya çıkınca Polonya’da soru işaretleri oluştu.
Bazıları bu eserin İkinci Dünya Savaşı’ndaki Nazi Almanyası ve Sovyet işgalleri sırasında Polonya’dan yağmalanan yüz binlerce kültürel eser arasında olup olmadığını merak etti. Bir yorumcu Macron’u “çalıntı mal ticareti yapmakla” suçladı.
Macron ve Francis dün Vatikan’da bir araya geldi ve bir saat süren görüşmelerinin odağında Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı vardı. Görüşme sırasında Fransa Cumhurbaşkanı Papa’ya Alman filozof Immanuel Kant’ın 1796 yılında Königsberg’de (şimdiki Rus şehri Kaliningrad) basılan Daimi Barış adlı eserinin Fransızca ilk baskısını hediye etti.
Daha sonra kitabın içinden bir görüntü, bir Fransız Katolik gazetesi olan La Croix’in Vatikan muhabiri Loup Besmond de Senneville tarafından Twitter’da paylaşıldı. Polonyalı internet kullanıcıları kitabın üzerinde Lehçe “Lwów’daki Akademik Okuma Odası” yazılı bir damga bulunduğuna dikkat çekti. Lwów, şu anda Ukrayna’da bulunan ancak İkinci Dünya Savaşı öncesinde Polonya’nın bir parçası olan Lviv şehrinin Lehçe adıdır.
Şehirle ilgili online bir tarih projesi olan Interactive Lviv’e göre Akademik Okuma Odası 1867’den 1939’a kadar faaliyet gösteren Polonyalı bir öğrenci derneğiydi. Pek çok Polonyalı sağcı yorumcunun yağmalanmış olabileceğini öne sürdüğü eserin Fransa’ya nasıl ait olduğuna dair sorular hemen gündeme gelmeye başladı. Lviv 1939’da Sovyetler, ardından 1941’de Nazi Almanyası tarafından işgal edilmiş ve 1944’te tekrar Sovyetlerin eline geçmişti.
Muhafazakâr haber kuruluşları Sieci ve wPolityce’nin yorumcularından Stanislaw Janecki, “Ya Almanlar, ya Ruslar ya da Fransız Waffen-SS birliklerinden biri bu eseri çaldı. Çalıntı mal ticareti yaptığı için Cumhurbaşkanı Macron’u tebrik ediyorum” şeklinde tweet attı.
Ancak hükümete bağlı düşünce kuruluşu Polonya Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’nün (PISM) başkanı Sławomir Dębski, bir sonuca varmadan önce daha fazla araştırma yapılması çağrısında bulundu. “Kitap 2. Dünya Savaşı’ndan önce (kopya olarak) başka bir kütüphanenin koleksiyonundan başka bir kitapla değiştirilmiş olabilir” dedi. “Ancak Almanlar Polonya kütüphanelerini/arşivlerini büyük ölçüde yağmalıyorlardı, dolayısıyla bu hala en olası kaynak.”
İsviçreli araştırmacı gazeteci Arnaud Bédat, Papa Fransuva’ya hediye edilen kitabın 1900’lerde Paris’te bir kitapçıya ait olduğunu ve yakın zamanda 2.500 Avro’ya satıldığını gösteren kanıtlar bulduğunu söyledi. Bu arada Polonya Dışişleri Bakanı sözcüsü Łukasz Jasina da tartışmalara yanıt verdi. Bir sosyal medya kullanıcısının hükümetten yanıt istemesi üzerine Jasina “Olayın farkındayız” diye yazdı.
Muhalefetteki Polonya Halk Partisi (PSL) senatörlerinden Jan Filip Libicki de Macron’un kitabı hediye etme kararının arkasında iki ihtimal olduğunu söyledi. Birincisi bunun bir kaza olmasıydı, ancak bunun gerçekleşmesi için Macron’un personelinin olağandışı bir “düşüncesizlik” göstermesi gerektiğini söyledi.
Devlet kanalı TVP’ye konuşan Libicki, “İkinci seçenek ise bunun özel bir niyeti olması” dedi. “Eğer öyleyse, bunun ne olduğunu bilmiyorum, ama kesinlikle olumlu bir niyet değil. Bence Vatikan’ın bu konuda bir jest yapması, örneğin bu hediyeyi Vatikan’daki Polonyalı bir yetkiliye ya da Lviv Metropolitine iletmesi iyi olurdu” diye ekledi.
Yağmalanan mallar konusu Polonya’da son derece hassas bir konudur. Savaş sırasında yüz binlerce sanat eseri ve diğer kültürel öğeler çalındı ve bunların büyük bir kısmı hala kayıp. Hükümet bu eserlerin iadesini sağlamak için çaba sarf etmekte olup, geçtiğimiz ay “Boş Çerçeveler” adı altında yeni bir kampanya başlatarak yağmalanan sanat eserlerinin iadesini talep etmişti.
