Son Yılların Popüler Sözcüğü “MOBBİNG”
İngilizce bir terim olan “mobbing”, yuvalarını korumak için saldırganın etrafında uçan kuşların davranışlarını betimlemek amacıyla 19. yüzyılda ilk kez biyologlar tarafından kullanılmıştır. Çalışma hayatında psikolojik terör ya da mobbing adı verilen kavram, bir ya da birkaç kişi tarafından genelde tek bir kişiye sistematik biçimde uygulanan düşmanca ve etik olmayan iletişim şekli, ile kişiyi çaresiz ve savunmasız bırakmak;devamlı mobbing hareketleri ile kişiyi zorlanmış olduğu bir pozisyonda tutmak şeklinde tanımlanır.
Mobbing, işyerinde çalışan kişi ya de kişiler üzerinde sistemli şekilde baskı kurarak bunaltma, korkutma ve tehdit gibi taktikleri işten istifa etmelerini sağlama sürecidir, Bu süreç zaman zaman intihar aşamasına kadar ulaşabilmektedir.
Mobing kavramı tam olarak Türkçeye çevrilemediği için mobbing kavramı yerine çeşitli kavramlar kullanılmaktadır. Bu kavramlar; psikolojik baskı, yıldırma, duygusal taciz vb. olarak ifade edilmektedir.
Öncelikle belirtmek gerekir psikolojik baskının mobbing olması için sistematik bir şekilde süreklilik göstermesi gerekmektedir. Mobbing olgusunun taraflarını incelediğimizde mobbing uygulayan ve mobbing’e maruz kalan olarak iki tip insan modeli ortaya çıkmaktadır.
Mobbing uygulayıcılarının özelliklerine baktığımız da, uygulayıcılar kötü ya da hastalık sahibi kişilik sahibi kişiler, kendilerine verilmiş birtakım ilahi hakların olduğuna inanan kişiler, tehdit altında benmerkezcilik uygulayan ya da şişirilmiş öz değer sahibi kişiler ve narsisist kişiler olarak karşımıza çıkmaktadır.
Genel olarak kabul edilen yanlış bir inanışa göre mobbing mağdurları zayıf psikolojik koşullara sahip, düşük profile sahip çalışanlardır. Ancak araştırmalar bu kişilik özelliklerinin kurbanlarda travma sonrası stres bozukluğuna bağlı olarak, mobbing sürecinin başlaması ve bitişinden sonra ortaya çıktığını göstermektedir.
Mobbing ülkemizde son yıllar da oldukça gündeme gelen, birçok çalışanın durumdan yakındığı ve bilinçli olmadığı için maruz kalmaya devam ettiği bir olgudur. Mobbing sorucunda hem mağdur hem de mobbingin uygulandığı toplumlar büyük ve müdahale edilmediği takdirde önlenemez sorunlar yaşamaktadır.
Mobbing, kişiler üzerinde ruhsal ve fiziksel sağlığa ilişkin sonuçlar doğurmaktadır bunlar:
- Depresyon
- O Anlamsız korkular ve heyecanlar
- O Yüksek tansiyon, taşikardi.
- Dikkati toplayamama,
- Ellerin terlemesi ve titremesi
- Baş ve sırt ağrıları,
- Mide-bağırsak rahatsızlıkları,
- Yalnızlık duygusu,
- iştahsızlık, zayıflama,
- Özgüven ve özsaygının yitirilmesi,
- Deri üzerinde döküntüler ve kaşıntılar vb. olarak ifade edilebilmektedir.
Mobbingin toplumlar üzerindeki etkilerine baktığımızda:
İşyerlerinde uygulanan psikolojik taciz sonucunda mesleki yeterliliğini yitirmiş, Psikolojik yönden tükenmiş, sağlıksız bireylerin boşta gezdiği,Mağdurun kaba ve şiddet kullanan bir birey haline gelmesi sonucunda boşanmış ve parçalanmış ailelerin bulunduğu bir toplum, Mutsuz bireyler ve ailelerin yer aldığı ve çalışma barışının bulunmadığı bir iş yaşamı ortaya çıkmaktadır. Bu kadar büyük olumsuz çıktılar sağlayan bir olgu için mutlaka çözüm seçenekleri türetilmelidir bu doğrultuda mobbing ile başa çıkmak için bir takım yollar geliştirilebilir.
Bu yolun ilk adımı mobbing meydana geldiği andan itibaren durumu bir üst bölüme şikâyet etmek olmalıdır. Mobbing ile başa çıkmak için yapılması gereken önerilere baktığımız da;Tacizciyi ikaz ederek, tacizciden rahatsız edici söz ve davranışlarını durdurmasını istemek, Olayları, verilen anlamsız emirleri ve talimatları yazılı olarak kaydetmek,Duygusal tacizciyi ilk fırsatta yetkili birisine rapor etmek, Şikayet hakkında örgüt içinde ne yapıldığını araştırmak,İş arkadaşları da aynı şekilde rahatsız olduklarında, grupça şikayetlerini bildirmek,Eğer duygusal taciz katlanılamayacak boyutlarda ise sağlığı korumak için istifa etmek gibi yöntemler durumla başa çıkmak için uygulanması gereken öneriler olarak ele alınabilmektedir.
Ayrıca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından, 2010 yılında mobbing mağdurlarına destek vermek için ‘Alo 170’ Mobbing İhbar Hattı kurulmuştur. Gerektiğin de kurumla iletişime geçilmeli ve gerekli şikayetler yapılmalıdır.
Mobbing ile ilgi alınacak en önemli önlemlerden birisi de konuyla ilgili uzman yardımı almaktır. Çalışanlar haklarıyla alakalı gereken birikimi sağlamalı kendilerine yapılacak haksızlıkların farkında olmalıdırlar. Bilinçli bir toplum yapısının oluşması öncelikli hedef olmalıdır, unutulmamalıdır ki bilinçli bir toplum her türlü haksızlıkla mücadelede en önemli kozdur.
Ülkemizde en bilindik mobbing davası Topsakal Vakası olarak bir dönem gündeme gelen Bülent ATUK’ un çalıştığı şirkete açtığı ve kazandığı mobbing davasıdır.
